---

---

ΓΙΑ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΣΙΡΚΟ ΖΩΩΝ

Γιατί η λευτεριά και η αξιοπρέπειά τους αξίζουν περισσότερο απ’ τη διασκέδαση κάποιων και τα κέρδη μερικών άλλων.

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια ήταν σύνηθες και πολύ δημοφιλές να βλέπει κανείς άτομα με ασθένειες ή φυσικές δυσπλασίες να χρησιμοποιούνται ως ατραξιόν στα τσίρκα. Η διαφορετικότητα μετέτρεπε αυτούς τους ανθρώπους σε αντικείμενα γέλιου και διασκέδασης, ενώ η αξιοπρέπεια και τα θεμελιώδη δικαιώματά τους πήγαιναν καλιά τους. Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις τ’ άτομα αυτά ανήκαν κυριολεκτικά στ’ αφεντικά των τσίρκων και δεν απολάμβαναν άλλο καθεστώς πλην αυτό των σκλάβων. Ακόμα κι αν αυτή η αρρωστημένη συνήθεια ακόμα απαντάται σε μερικούς τόπους, σήμερα ωστόσο τέτοιου είδους τσίρκα που χρησιμοποιούν ανθρώπινα πλάσματα θεωρούνται γενικά κάτι το ηθικά απαράδεκτο.

Παρ’ όλα αυτά, όταν μιλάμε για τσίρκα με ζώα άλλων ειδών, αποδεχόμαστε ν’ αντιμετωπίζονται ως ιδιοκτησιακά αγαθά στερούμενα της λευτεριάς τους, που είναι υποχρεωμένα να κάνουν κόλπα για να μας διασκεδάσουν και χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα προς απόκτηση κέρδους. Έτσι ακριβώς όπως συνέβαινε με τ’ άτομα που αναφέραμε παραπάνω, ορισμένοι αρνούνται την αξιοπρέπεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα αυτών των ζώων εξαιτίας της διαφοροποίησής τους σε κάτι από εμάς – εν προκειμένω, το γεγονός ότι ανήκουν σε άλλο είδος.

Τα υπόλοιπα ζώα μοιράζονται μ’ εμάς την ικανότητα της αίσθησης, ως εκ τούτου έχουν τα δικά τους ενδιαφέροντα. Η απαξίωση απέναντι στις επιθυμίες και στις ανάγκες τους επειδή δεν είναι άνθρωποι ονομάζεται σπισισμός, και στηρίζεται στην αθεμελίωτη ιδέα της υπεροχής μας και της αξιολόγησης των ενδιαφερόντων μας ως σημαντικότερων από τα δικά τους. Αν το δικαίωμα ενός ανθρώπου να μην είναι σκλάβος μάς φαίνεται αντικειμενικά πιο σπουδαίο από τα γούστα μας στη διασκέδαση, γιατί τότε μας φαντάζει δίκαιο να τη βρίσκουμε εις βάρος της λευτεριάς ενός άλλου ζώου;

Ο σπισισμός εκδηλώνεται σχεδόν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας (τρεφόμαστε με άλλα ζώα, ντυνόμαστε με τα δέρματά τους, τα χρησιμοποιούμε για να διασκεδάζουμε…) κι είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στην εκπαίδευσή μας και στα χούγια μας, που πολλές φορές δε βλέπουμε ή δε θέλουμε να δούμε την αδικία που κρύβει. Έχει ωστόσο πολύ σοβαρές συνέπειες για άλλες ατομικότητες.

Στην περίπτωση του τσίρκου, ανεξάρτητα από τις επιμέρους συνθήκες και τεχνικές εκπαίδευσης, τα ζώα χρησιμοποιούνται ως κτήματα, εκμεταλλευόμενα ως απλά αγαθά, σκλαβωμένα και εκτιθέμενα ως αντικείμενα για την καλοπέρασή μας. Συγκεκριμένα, οι συνέπειες για τα υπόλοιπα ζώα στο τσίρκο είναι οι ακόλουθες:

- Αιχμαλωσία: Τα ζώα του τσίρκου μπορεί να προέρχονται από εκτροφεία, ή να έχουν απαχθεί από το φυσικό τους περιβάλλον, ή και να έχουν γεννηθεί στο ίδιο το τσίρκο. Είτε ανήκουν στα άγρια είδη ή στα θεωρούμενα εξημερωμένα, είναι ατομικότητες που στερούνται τη λευτεριά τους και συνηθίζουν να περνάνε τη ζωή τους σε χώρους κατά πολύ μικρότερους απ’ όσο υπαγορεύουν οι ανάγκες τους. Η κινητικότητά τους περιορίζεται και οι φυσιολογικές τους συμπεριφορές φιμώνονται, κάτι που τους προκαλεί σοβαρά προβλήματα λόγω άγχους και ασθενειών, όπως επίσης αναρίθμητους θανάτους.

- Μεταφορά: Γενικά, τα τσίρκα αποτελούν μετακινούμενα θεάματα που διαρκώς εκτοπίζουν τα ζώα από το ένα μέρος στο άλλο μέσα σε φορτηγά, πολλές φορές σε ανθυγιεινές συνθήκες συνωστισμού.

- Διασκέδαση: Τα κόλπα που πραγματοποιούν τα ζώα για να μας διασκεδάσουν δεν είναι απλές ψευδαισθήσεις, αλλά αποτέλεσμα μιας εκπαίδευσης βασισμένης κυρίως στην υποταγή, η οποία περιλαμβάνει δραστηριότητες τις οποίες δε θα έκαναν ποτέ με φυσικό τρόπο (να στέκουν στα δύο πόδια, να ισορροπούν ανάποδα, να σαλτάρουν μέσα από κρίκους…). Δεν πραγματοποιούν το θέαμα με την ίδια τους τη βούληση, ούτε επειδή το υπαγορεύει η φύση τους, ούτε λόγω της «μαγείας του τσίρκου».

Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα των αμφίβολων μεθόδων που κατά περίπτωση χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση (χτυπήματα, μαστίγια, ηλεκτρικές εκκενώσεις, κ.τ.λ.). Όπως και να ’χει, είτε πρόκειται για φόβο της τιμωρίας ή για εκμάθηση συγκεκριμένων μοτίβων για την απόκτηση οφελών, ή τέλος πάντων για οποιαδήποτε άλλη τεχνική εφαρμόζεται, η ίδια η πράξη της επικυριαρχίας που ασκεί μία ατομικότητα πάνω σε μία άλλη είναι κάτι το αδυσώπητο και εξευτελιστικό.

Με ή χωρίς εναλλακτικές πρακτικές, οι ηθικοί λόγοι για την απόρριψη τέτοιου τύπου θεαμάτων είναι επαρκώς συνεκτικοί. Το σίγουρο είναι ότι το τσίρκο χωρίς ανθρώπινα ζώα είναι κάτι εφικτό, αφού υπάρχουν πολλά παραδείγματα υψηλής καλλιτεχνικής αξίας, όπως επίσης ένα σωρό μέρη όπου τσίρκα πραγματοποιούν τα νούμερά τους χωρίς να χρησιμοποιούν ζώα.

Δεν ήταν πάντοτε έτσι, ούτε υπάρχει λόγος να είναι για πάντα έτσι η κατάσταση. Μπορούμε να την αλλάξουμε εδώ και τώρα, παύοντας να παρακολουθούμε θεάματα τσίρκων που χρησιμοποιούν ζώα, να ενημερωθούμε και να ενημερώσουμε κι άλλους και να υψώσουμε τη φωνή μας για τα ζώα, για τη λευτεριά και την αξιοπρέπειά τους.



περισσότερες πληροφορίες στα ισπανικά εδώ