Για πολύ καιρό, αναρχικά προτάγματα έχουν κακοδιαχειριστεί από υπεροπτικές φαντασίες μαζικότητας. Υποσυνείδητα έχουμε υιοθετήσει την Κρατικιστική, Καπιταλιστική και Απολυταρχική πίστη πως ‘το μεγάλο ισούται και με το καλύτερο’ και πως πρέπει να προσαρμόσουμε τις δράσεις μας και τις ομάδες μας προς αυτόν τον σκοπό. Παρά την διαισθητική μας κατανόηση πως οι μεγάλες οργανώσεις σπάνια επιτυγχάνουν περισσότερα από τις μικρές, σφιχτές ομάδες που δουλεύουν μαζί, η επιθυμία για την μάζα παραμένει δυνατή. Πρέπει να επανεξετάσουμε το πώς οργανώνουμε τα προτάγματα ώστε να ξυπνήσουμε από τον εφιάλτη της υπέρ-δομής, η οποία αναπόφευκτα οδηγεί στην γραφειοκρατία, τον συγκεντρωτισμό και σε ένα αναποτελεσματικό αναρχικό έργο. Αυτό το άρθρο προτείνει μερικές ιδέες στο πως οι αναρχικοί μπορούμε να απορρίψουμε την παγίδα της μάζας και να επανεφεύρουμε τον εαυτό μας, τις ομάδες μας και τα έργα μας: από τις δράσεις στις τοπικές μας κοινότητες σε μεγάλες επαναστατικές κινητοποιήσεις. Η απόρριψη των μαζικών οργανώσεων ως την αρχή και το τέλος της οργάνωσης, είναι απαραίτητη για την δημιουργία και την ανακάλυψη των δυνατοτήτων για ενδυνάμωση και αποτελεσματικό αναρχικό έργο.


Οι περισσότερες μαζικές δομές είναι το αποτέλεσμα της συνήθειας, της αδράνειας και της έλλειψης δημιουργικής κριτικής. Η επιθυμία για μαζικότητα είναι αποδεχούμενη σαν κοινή λογική με τον ίδιο τρόπο που αποτελεί ‘κοινή λογική’ οι ομάδες να έχουν αρχηγούς, ή το ότι πρέπει να παίρνουν αποφάσεις ψηφίζοντας. Ακόμα και οι αναρχικοί έχουν εξαπατηθεί στο να αποδεχτούν την αναγκαιότητα των σούπερ δομών και των μεγάλων οργανώσεων για λόγους αποτελεσματικότητας, μαζικότητας, ή ενότητας. Αυτές οι σούπερ δομές έχουν γίνει ένα σήμα της νομιμότητας και είναι συχνά οι μόνες αγωγοί μέσω των οποίων οι εκτός του κύκλου μας, είτε τα μέσα ενημέρωσης, η αστυνομία ή οι αριστεροί, μπορούν να μας κατανοήσουν. Το αποτέλεσμα είναι μια ποικίλα σούπα μέγα-ομάδων, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό υπάρχουν για να αυτό-προπαγανδίζονται και, δυστυχώς, να μην κάνουν και πολλά εκτός αυτού. Δυστυχώς, δεν έχουμε πέσει μόνο στην παγίδα της αποδοχής των σούπερ δομών ως τον πρωταρχικό χώρο της δουλειάς μας: πολλές από εμάς συνεχίζουν έτσι με προθυμία, επειδή η υπόσχεση της μαζικότητας είναι δελεαστική.

Οι μεγάλοι συνασπισμοί και οι σούπερ δομές έχουν γίνει το νόμισμα του βασιλείου όχι μόνο για τις αριστερές ομάδες γενικότερα αλλά επίσης και για τις επιχειρήσεις των αναρχικών. Απευθύνονται στις αλαζονικές φαντασιώσεις των ακτιβιστών για μαζικότητα: η απολυταρχική παρόρμηση για ηγεσία (ή έστω το να είσαι μέλος) μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων που ενισχύουν και νομιμοποιούν τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις και ιδεολογίες μας. Ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις μας και τα αγριότερα μας όνειρα συχνά παραγκωνίζονται από τα οράματα του μαυροντυμένου όχλου που κάνει έφοδο στην Βαστίλη ή στο αρχηγείο της IMF.

Η τιμή του αλαζονικού ονείρου της μαζικότητας είναι απαράδεκτα υψηλή και οι υποσχέσεις που δόθηκαν δεν έρχονται ποτέ. Οι σούπερ δομές, που περιλαμβάνουν ομοσπονδίες, κεντρικά δίκτυα και μαζικές οργανώσεις, απαιτούν ενέργεια και πόρους για να επιβιώσουν. Δεν είναι αέναες κινητικές μηχανές που παράγουν περισσότερη ενέργεια από αυτή που δέχονται. Σε μια κοινότητα με περιορισμένους πόρους και ενέργεια σαν τη δική μας, μια σουπερ δομή μπορεί να καταναλώνει το μέγιστο από τους διαθέσιμους πόρους και ενέργεια, καθιστώντας την ομάδα αναποτελεσματική. Οι mainstream μη-κερδοσκοπικές οργανώσεις έχουν υιοθετήσει πρόσφατα αυτή την τάση. Μεγάλες οργανώσεις σαν τον Στρατό της Σωτηρίας (Salvation Army) συνήθως ξοδεύουν το 2/3 των χρημάτων τους (και ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες της εργασίας του) απλά για την διατήρηση της ύπαρξης τους: υπάλληλοι, προσέγγιση, συνέδρια και δημόσια προβολή. Στην καλύτερη, μόνο το 1/3 της παραγωγής τους πηγαίνει πραγματικά στους αρχικούς τους στόχους. Η ίδια μόδα έχει αναπαραχθεί στις πολιτικές μας οργανώσεις.

Όλοι γνωρίζουμε πως οι περισσότεροι μεγάλοι συνασπισμοί και σούπερ δομές έχουν υπερβολικά μεγάλα συνέδρια. Εδώ είναι μια χρήσιμη άσκηση: Την επόμενη φορά που βρείτε τον εαυτό σας να βαριέται σε μια χρονοβόρα συνάντηση, μετρήστε των αριθμό των ατόμων που είναι παρόντες. Έπειτα πολλαπλασιάστε αυτόν τον αριθμό με το πόσο διαρκεί η συνάντηση: αυτό θα σας δώσει τον αριθμό των προσωπικών ωρών που αφιερώνονται για να κρατηθεί ζωντανή η οργάνωση. Σαν συντελεστή βάλτε τον χρόνο ταξιδιού, ο χρόνος για την προσέγγιση και την προπαγάνδα για την διάδοση της συνάντησης και αυτό θα σας δώσει μια πρόχειρη εκτίμηση της ποσότητας των ακτιβιστικών ωρών που καταναλώθηκαν από το άπληστο στόμα της σουπερ δομής. Μετά από αυτό το εφιαλτικό όραμα, σταματήστε και φανταστείτε πόση πραγματική δουλειά θα είχε επιτευχθεί αν αυτή η τεράστια ποσότητα χρόνου και ενέργειας είχε ξοδευτεί για το έργο στο χέρι αντί για αυτό που τόσο αθώα ονομάζεται ‘οργάνωση’.


Οι σουπερ δομές όχι μόνο είναι σπάταλες και αναποτελεσματικές, αλλά επίσης απαιτούν να υποθηκεύσουμε τα ιδεώδη και τις σχέσεις μας. Εξ ορισμού, οι συνασπισμοί αναζητούν την δημιουργία και ενίσχυση προγραμμάτων. Αυτά δεν είναι απλώς προγράμματα για μια συγκεκριμένη συνάντηση αλλά για μεγαλύτερες προτεραιότητες για το τι είδους δουλειά είναι σημαντική. Μέσα σε μη-αναρχικές ομάδες, η προτεραιότητα συχνά οδηγεί σε μια οργανωτική ιεραρχία που να διασφαλίζει πως όλα τα μέλη της ομάδας προωθούν το συνολικό πρόγραμμα.

Ένα συχνό παράδειγμα είναι ο ρόλος του προσώπου για τα μέσα ενημέρωσης ή του ‘εκπροσώπου’ (‘spokesman’ – και είναι σχεδόν πάντα άντρας) του οποίου τα σχόλια είναι αποδεκτά σαν την γνώμη δεκάδων, εκατοντάδων ή ακόμα και χιλιάδων ανθρώπων. Σε ομάδες χωρίς κομματική γραμμή ή πλατφόρμα, φυσικά και δεν πρέπει να δεχόμαστε κανένα άλλο πρόσωπο να μιλά για εμάς – σαν ατομικότητες, ομάδες συντρόφων/ισσών ή συλλογικότητες. Ενώ οι αυταπάτες των αστέρων των media και των εκπροσώπων τύπου είναι απλώς ενοχλητικές, οι σουπερ δομές μπορούν να οδηγήσουν σε σενάρια με σοβαρότερες συνέπειες. Σε μαζικές κινητοποιήσεις ή δράσεις, οι τακτικές ενός ολόκληρου συνασπισμού συχνά αποφασίζονται από μια μερίδα ανθρώπων. Πολλές από τις καταστροφές μερικών συγκεκριμένων κινητοποιήσεων μπορούν να κατηγορηθούν ξεκάθαρα στην συγκέντρωση των πληροφοριών και των αποφάσεων για τις τακτικές σε μια μικροσκοπική ομάδα ατόμων μέσα στον μεγάλο συνασπισμό/οργάνωση (ο οποίος ίσως να περιλαμβάνει δεκάδες συλλογικότητες και ομάδες συντρόφων/ισσών). Για τους αναρχικούς, τέτοια συγκέντρωση της επιρροής και δύναμης στα χέρια λίγων είναι απλά μη αποδεκτή.

Εδώ και καιρό έχει υπάρξει η κατευθυντήρια αρχή της αναρχικής φιλοσοφίας το ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να εμπλέκονται σε δραστηριότητες με βάση τις συντροφικές τους σχέσεις και πως η δουλειά μας να είναι βαρυσήμαντη, παραγωγική και ευχάριστη. Αυτό είναι το κρυφό προνόμιο της εθελοντικής συνεργασίας. Είναι αλαζονικό να πιστεύουν ότι τα μέλη των μεγάλων δομών, οι οποίες μπορεί να αριθμούνται από εκατοντάδες ή και χιλιάδες ανθρώπων, μπορούν να έχουν όμοιες σχέσεις και ιδανικά. Είναι αλαζονικό να πιστεύουν πως μέσω της συζήτησης και των debate, κάποια ομάδα θα μπορέσει να πείσει όλες τις άλλες πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα της θα είναι βαρυσήμαντο, παραγωγικό και ευχάριστο για όλους/ες. Λόγω αυτής της σχεδόν αδύνατης κατάστασης, οι οργανώσεις βασίζονται στον εξαναγκασμό ώστε τα προγράμματα τους να γίνουν αποδεχτά από τα μέλη τους. Ο εξαναγκασμός δεν είναι αναγκαία σωματικός (όπως του Κράτους) ή βασισμένος στην στέρηση (όπως ο Καπιταλισμός) αλλά βασίζεται σε κάποια αίσθηση αφοσίωσης ή αλληλεγγύης ή ενότητας. Αυτού του τύπου ο εξαναγκασμός είναι το απόθεμα και το εμπόριο της πρωτοπορίας.

Οι οργανώσεις ξοδεύουν μια σημαντική ποσότητα του χρόνου τους σε συναντήσεις που προσπαθούν να σε πείσουν πως οι σχέσεις σου είναι άπιστες προς την μεγαλύτερη οργάνωση και πως οι επιθυμίες σου και τα ενδιαφέροντα σου σε εμποδίζουν ή σε απομακρύνουν από την αλληλεγγύη σε αυτή ή την άλλη ομάδα. Όταν αποτυγχάνουν αυτές οι προσφυγές, η οργάνωση θα ονομάσει τις διαφορές σου σαν εμπόδια ή σπάσιμο της ‘ενότητας’ – το ξωτικό της αποδοτικότητας. Η ενότητα είναι ένα αλαζονικό ιδανικό το οποίο πολύ συχνά χρησιμοποιείται εναντίον ομάδων που αρνούνται να παραχωρήσουν την αυτονομία τους σε μια μεγαλύτερη σουπερ δομή.

Πολλοί αναρχικοί των οποίων η βασική δουλειά έχει γίνει σε μεγάλες οργανώσεις, συχνά δεν αναπτύσσουν ποτέ τις δικές τους σχέσεις ή δεξιότητες και αντί αυτού, κάνουν δουλειά που βασίζεται στις ανάγκες των σουπερ δομών. Χωρίς τις ομάδες συντρόφων/ισσών ή δική τους συλλογική εργασία, οι ακτιβιστές προσκολλώνται στους μαζικούς αφηρημένους πολιτικούς στόχους της οργάνωσης, το οποίο οδηγεί σε μια ακόμα μεγαλύτερη αναποτελεσματικότητα και στο πανταχού παρών ‘σβήσιμο’ που είναι τόσο επιδημικό σε μεγάλους συνασπισμούς και σουπερ δομές.


‘Όλη η Ελευθερία βασίζεται στην Αμοιβαία Εμπιστοσύνη’ – Σαμ Άνταμς

Αν αναζητούμε μια αληθινά απελευθερωμένη κοινωνία μέσα στην οποία να ανθίσουμε, πρέπει επίσης να δημιουργήσουμε μια εμπιστευόμενη κοινωνία. Οι μπάτσοι, οι στρατοί, οι νόμοι, οι κυβερνήσεις, οι θρησκευτικοί ειδικοί και όλες οι άλλες ιεραρχίες είναι αναγκαστικά βασισμένες στην δυσπιστία. Οι σουπερ δομές και οι συνασπισμοί μιμούνται αυτή την βασική δυσπιστία που είναι τόσο ανεξέλεγκτη και επιζήμια στην γενικότερη κοινωνία. Στην μεγάλη παράδοση της Αριστεράς, οι μεγάλες οργανώσεις σήμερα νιώθουν πως λόγω του μεγέθους τους ή της αποστολής τους, έχουν το δικαίωμα να διαχειρίζονται τις αποφάσεις και τις δράσεις όλων των μελών τους. Για πολλούς ακτιβιστές, αυτό το αίσθημα της ύπαρξης κάτι μεγαλύτερου από τους εαυτούς τους, ενθαρρύνει την υποταγή στην οργάνωση πάνω από όλα. Αυτές είναι οι ίδιες πεποιθήσεις που ενθαρρύνουν τον εθνικισμό και τον πατριωτισμό. Αντί να εργαζόμαστε και να ενισχύουμε μέσω των πρωτοβουλιών και των ομάδων που εμείς οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει και είναι βασισμένες στις δικές μας κοινότητες, εργαζόμαστε για μια μεγαλύτερη οργάνωση με αραιωμένους στόχους, ελπίζοντας να πείσουμε κι άλλους να ενωθούν μαζί μας. Αυτή είναι η παγίδα του Κόμματος, των ομάδων με τα ακρώνυμα τριών γραμμάτων και των μεγάλων συνασπισμών.

Στις μεγάλες ομάδες, η εξουσία συγκεντρώνεται, ελέγχεται από υπαλλήλους (ή συγκεκριμένες ομάδες εργασίας) και διαιρείται, όπως θα γινόταν σε οποιαδήποτε γραφειοκρατική οργάνωση. Στην πραγματικότητα ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας αφιερώνεται στην φύλαξη της εξουσίας από άλλους στον συνασπισμό. Στις ομάδες που προσπαθούν να προσελκύσουν αναρχικούς (όπως οι συνασπισμοί κατά της παγκοσμιοποίησης) αυτή η συγκέντρωση της εξουσίας μεταφέρεται σε ορισμένες υψηλού προφίλ ομάδες εργασίας όπως των ‘μέσων’ ή των ‘τακτικών’. Ανεξάρτητα από το πώς φαίνεται στο εξωτερικό, οι σουπερ δομές ενισχύουν ένα κλίμα στο οποίο οι μικρές μειοψηφίες έχουν δυσανάλογη επιρροή σε άλλους στην οργάνωση.

Ως αναρχικοί, πρέπει να απορρίψουμε όλες τις έννοιες της κεντρικής εξουσίας και της συσσώρευσης της εξουσίας. Πρέπει να είμαστε κριτικοί απέναντι σε οτιδήποτε που απαιτεί αναπροσαρμογή των συντροφικών μας σχέσεων και των παθών μας για το καλό μιας οργάνωσης ή μιας αφηρημένης αρχής. Πρέπει να προστατέψουμε την αυτονομία μας με την ίδια αγριάδα που η σουπερ δομή επιθυμεί να μας απομακρύνει από αυτή.

Η αμοιβαία βοήθεια έχει εδώ και καιρό υπάρξει η κατευθυντήρια αρχή υπό την οποία οι αναρχικοί εργάζονται μαζί. Το παράδοξο της αμοιβαίας βοήθειας είναι πως μπορούμε μόνο να προστατέψουμε την δική μας αυτονομία μέσω της εμπιστοσύνης μας προς τους άλλους να είναι αυτόνομοι. Οι σούπερ δομές κάνουν το αντίθετο και αναζητούν να περιορίσουν την αυτονομία και την δουλειά που βασίζεται στις συντροφικές σχέσεις σε αντάλλαγμα για το παιχνίδι με τις αλαζονικές φαντασιώσεις μας και το μοίρασμα της εξουσίας. Η αποκέντρωση είναι η βάση όχι μόνο της αυτονομίας (η οποία είναι η εγγύηση της ελευθερίας), αλλά επίσης και της εμπιστοσύνης. Για να έχουμε γνήσια ελευθερία, πρέπει να αφήνουμε τους άλλους να εμπλέκονται σε δουλειές που βασίζονται στις επιθυμίες και τις δεξιότητες τους, καθώς και εμείς να κάνουμε το ίδιο. Δεν μπορούμε να κρατήσουμε κάποια εξουσία από αυτούς ή να προσπαθήσουμε να τους εξαναγκάσουμε να αποδεχτούν το πρόγραμμα μας. Οι επιτυχίες που έχουμε στους δρόμους και στις τοπικές μας κοινότητες σχεδόν πάντα προέρχονται από ομάδες που εργάζονται μαζί: όχι επειδή είναι εξαναγκασμένες και αισθάνονται ένα καθήκον, αλλά από αληθινή αμοιβαία βοήθεια και αλληλεγγύη.

Πρέπει να συνεχίσουμε να ενθαρρύνουμε άλλους να κάνουν την δουλειά τους σε συνεργασία με την δική μας. Στην αναρχική μας δουλειά, πρέπει να ερχόμαστε μαζί σαν ίσοι: να αποφασίζουμε για τους εαυτούς μας με ποιους/ες επιθυμούμε να δημιουργήσουμε ομάδες συντρόφων/ισσών ή συλλογικότητες. Σύμφωνα με αυτή την αρχή, κάθε ομάδα συντρόφων/ισσών θα έχει την ικανότητα να εργάζεται ατομικά με άλλες ομάδες. Αυτές οι συμμαχίες ίσως διαρκούν για βδομάδες ή για χρόνια, για μια μοναδική δράση ή για μια συντηρούμενη καμπάνια, με δύο ομάδες ή με διακόσιες ομάδες. Η πτώση μας έρχεται όταν η μεγαλύτερη οργάνωση γίνεται η εστίαση μας, και όχι η δουλειά για την οποία δημιουργήθηκε. Πρέπει να δουλέψουμε μαζί, αλλά μόνο με όμοια θέση και με καμία εξωτερική δύναμη, είτε αυτή είναι το κράτος, ο θεός ή κάποιος συνασπισμός, καθορίζοντας την κατεύθυνση ή την μορφή της δουλειάς που κάνουμε. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη μας δίνει την δυνατότητα να είμαστε γενναιόδωροι με την αμοιβαία βοήθεια. Η εμπιστοσύνη προωθεί τις σχέσεις, εκεί που η γραφειοκρατία, οι τυπικές διαδικασίες και οι μεγάλες συναντήσεις προωθούν την αποξένωση και τον διαχωρισμό. Είναι στην διάθεση μας να είμαστε γενναιόδωροι με τις περιορισμένες μας ενέργειες και πόρους ενώ δουλεύουμε με άλλους γιατί αυτές οι σχέσεις είναι εθελοντικές και βασίζονται στην αρχή της ισότητας. Καμία ομάδα δεν πρέπει να θυσιάσει τις συντροφικές σχέσεις, την αυτονομία ή τα πάθη της για το προνόμιο της εργασίας με άλλους. Όπως είμαστε πολύ προσεκτικοί με ποιους/ες δουλεύουμε μαζί σε μια ομάδα συντρόφων/ισσών, δεν θα πρέπει να προσφερθούμε να συμμετέχουμε σε συνασπισμό με ομάδες με τις οποίες δεν μοιραζόμαστε αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Μπορούμε και πρέπει να δουλεύουμε με άλλες ομάδες και συλλογικότητες, αλλά μόνο στην βάση της αυτονομίας και της εμπιστοσύνης. Είναι ανόητο και ανεπιθύμητο να απαιτήσουμε μια συγκεκριμένη ομάδα πως πρέπει να συμφωνεί με τις αποφάσεις μιας άλλης ομάδας. Κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων, αυτή η πεποίθηση είναι η βάση της φιλοσοφίας της ‘ποικιλίας των τακτικών’. Είναι παράξενο που οι αναρχικοί απαιτούν ποικιλία τακτικών στους δρόμους αλλά μετά είναι εξαναγκασμένοι από προσκλήσεις για ‘ενότητα’ από αυτούς τους μεγάλους συνασπισμούς. Δεν μπορούμε καλύτερα; Ευτυχώς, μπορούμε.


Έτσι ας ξεκινήσουμε την δουλειά μας όχι σε μεγάλους συνασπισμούς και σουπερ δομές αλλά σε μικρές ομάδες συντρόφων/ισσών. Στο πλαίσιο των κοινοτήτων μας, η ριζοσπαστική αποκέντρωση της εργασίας, των εγχειρημάτων και της ευθύνης, δυναμώνει την ικανότητα των αναρχικών ομάδων να ευδοκιμήσουν και να κάνουν δραστηριότητες που τους ταιριάζουν καλύτερα. Πρέπει να απορρίψουμε το δεδομένο των αναποτελεσματικών, τυραννικών σουπερ δομών ως των μόνων μέσων για να γίνει μια δουλειά και πρέπει να ενδυναμώσουμε και να στηρίξουμε τις υπάρχουσες ομάδες συντρόφων/ισσών και συλλογικότητες. Ας είμαστε το ίδιο κριτικοί με την ανάγκη για μεγάλες συνομοσπονδίες, συνασπισμούς και άλλες σουπερ-δομές όσο είμαστε με το Κράτος, την θρησκεία, την γραφειοκρατία και τις εταιρείες. Οι πρόσφατες επιτυχίες μας έχουν απομυθοποιήσει την πεποίθηση πως πρέπει να είμαστε μέρος κάποιας τεράστιας οργάνωσης ‘για να κάνουμε το οτιδήποτε’. Πρέπει να αγκαλιάσουμε τα χιλιάδες DIY αναρχικά εγχειρήματα που γίνονται σε όλο τον κόσμο έξω από τις σουπερ δομές. Ας έρθουμε σε συναντήσεις ως ίσοι και να δουλέψουμε με βάση τα πάθη και τα ιδανικά μας, και μετά να βρούμε άλλους/ες με τους οποίους/ες μοιραζόμαστε τα ίδια ιδανικά. Ας προστατεύσουμε την αυτονομία μας και να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ελευθερία, την εμπιστοσύνη και την αληθινή αλληλεγγύη.